Duygudurum bozukluğu nedir?
Duygudurum bozuklukları, öncelikle duygusal durumunuzu etkileyen bir ruhsal bozukluklardır. Uzun süreli aşırı mutluluk, aşırı üzüntü veya her ikisinin birden yaşandığı bir bozukluktur. Bazı duygudurum bozuklukları, öfke ve sinirlilik gibi diğer kalıcı duyguları içerir.
Ruh halinin duruma göre değişmesi normaldir. Bununla birlikte, duygudurum bozukluğu tanısı için semptomların birkaç hafta veya daha uzun süre mevcut olması gerekir. Duygudurum bozuklukları davranışlarda değişikliklere neden olabilir ve iş veya okul gibi rutin faaliyetleri gerçekleştirme yeteneğini etkileyebilir.
Duygudurum bozuklukları erişkinlerde en yaygın görülen ruhsal hastalıklardır. Ayrıca çocuklar ve gençler duygudurum bozuklukları yaşayabilir. Bununla birlikte, çocuklar ve gençler her zaman yetişkinlerle aynı semptomlara sahip değildir. Çocuklarda duygudurum bozukluklarını teşhis etmek daha zordur çünkü her zaman nasıl hissettiklerini ifade edemeyebilirler.
Duygudurum bozukluğunun çeşitleri nelerdir?
En yaygın duygudurum bozukluklarından ikisi depresyon ve bipolar bozukluktur.
Majör depresyon: En az iki hafta boyunca olağan aktivitelere daha az ilgi duymak, üzgün veya umutsuz hissetmek, enerji düşüklüğü, uyku ve iştah değişikliği gibi belirtiler depresyona işaret edebilir. Çeşitli alt tipleri vardır. Önemli bir alt tipi postpartum (doğum sonrası) depresyondur. Bu tip depresyon, kadınlarda hamilelik sırasında veya hamileliğin sona ermesinden sonra ortaya çıkar. Postpartum depresyon kadınlar, bebek sahibi olduktan sonra hormonal, fiziksel, duygusal, finansal ve sosyal değişimler yaşarlar. Bu değişiklikler doğum sonrası depresyon belirtilerine neden olabilir.
Distimi: Bu bozukluk en az iki yıl süren kronik, depresif veya sinirli bir ruh hali ile karakterizedir.
Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD): Bu tür duygudurum bozukluğu menstrüasyondan 7-10 gün önce ortaya çıkar ve adet döneminin başlamasından birkaç gün sonra kaybolur. Premenstrüel sendromun (PMS) daha ciddi bir şeklidir. Araştırmacılar, bu durumun adet döngüsü ile ilgili hormonal değişikliklerden kaynaklandığına inanmaktadır. Semptomlar öfke, sinirlilik, anksiyete, depresyon ve uykusuzluk içerebilir.
Bipolar bozukluk: Bipolar bozukluk, ruh hali, düşünce kalıpları ve davranışlarda yoğun değişimlere neden olan çoğunlukla yaşam boyu süren bir duygudurum bozukluğudur. Duygudurumda hipomanik/manik ve depresif dönemler olarak adlandırılan önemli dalgalanmalar yaşamayı içeren birkaç bipolar bozukluk türü vardır.
Duygudurum bozukluğunun nedenleri nelerdir?
Biyolojik faktörler: Duyguları kontrol etmede sorumlu beyin alanları amigdala ve orbitofrontal kortekstir. Duygudurum bozuklukları olan kişilerin beyin görüntüleme testlerinde genişlemiş bir amigdalaya sahip oldukları gösterilmiştir.
Genetik faktörler: Ailesinde güçlü bir duygudurum bozukluğu öyküsü olan kişilerin duygudurum bozuklukları geliştirme olasılığı daha yüksektir, bu da duygudurum bozukluklarının muhtemelen kısmen genetik/kalıtsal olduğunu gösterir.
Çevresel faktörler: Sevilen birinin ölümü gibi stresli yaşam değişiklikleri, kronik stres, travmatik olaylar, çocukluk çağı istismarı gibi durumlar, özelliklede depresyon olmak üzere, bir duygudurum bozukluğunun gelişmesi için başlıca risk faktörleridir. Depresyon ayrıca diyabet, Parkinson hastalığı ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıklarla da ilişkilendirilmiştir.
Duygudurum bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Duygudurum bozukluğunda depresif belirtiler şunları içerir:
Çoğu zaman veya neredeyse her gün üzgün hissetmek, enerji eksikliği veya halsiz hissetme, değersiz veya umutsuz hissetmek, daha önce keyif veren faaliyetlere ilgi kaybı, ölüm veya intihar hakkında düşünceler, konsantre olma veya odaklanma zorluğu, çok uyumak veya yetersiz uyku, iştahsızlık veya aşırı yeme.
Duygudurum bozukluğunda hipomanik veya manik atak belirtileri şunları içerir:
Aşırı enerjik veya mutlu hissetmek, hızlı konuşma veya hareket, ajitasyon, huzursuzluk veya sinirlilik, normalden daha fazla para harcamak veya dikkatsizce araba kullanmak gibi riskli davranışlarda bulunma, düşünce uçuşması, uykusuzluk.
Duygudurum bozukluğu tanısı nasıl konur?
Duygudurum bozuklukları gerçek bir tıbbi bozukluktur. Bir ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı, genellikle tam bir tıbbi öykü ve psikiyatrik değerlendirme yoluyla duygudurum bozukluklarını teşhis eder.
Psikiyatri uzmanı tam bir tıbbi değerlendirme yapacak, kişinin ve ailesinin psikiyatrik geçmişi hakkında sorular soracaktır. Kişinin düşüncelerinde ya da davranışlarınızdaki değişiklikler ve ruh hali, uyku ve yeme düzeni, ilişkileri, işi ve hayatı hakkında sorular sorup psikolojik bir testten geçmesini isteyebilir. Kan testi, röntgen veya diğer laboratuvar testleri ile duygudurum bozukluğu tanısı konulamaz. Bununla beraber, doktor benzer belirtiler gösterebilecek başka bir durum olup olmadığına açıklık getirmek için bazı kan testleri isteyebilir. Örneğin, hipotiroidizm depresyonla benzer belirtilere sahiptir. Alkol kullanımı veya bağımlılığı, bazı ilaçlar, inme veya yasa dışı ilaçların kullanımı da duygudurum bozukluklarına benzerlik gösterebilir ya da bu hastalıkları tetikleyebilir.
Duygudurum bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Duygudurum bozukluklarının tedavisi, spesifik duruma ve semptomlara bağlıdır. Genellikle tedavi, ilaç tedavisi ve psikoterapinin bir kombinasyonunu içerir. Beyin stimülasyon tedavisi gibi başka tedavi türleri de vardır.
